Λάβαμε 13/01/2020
Καθημερινά παρατηρούμε μια μόνιμη προσπάθεια επιβολής φόβου σε διάφορες εκφάνσεις του. Φόβος επιβίωσης, φόβος για τη πολυπόθητη καριέρα και το στάτους κβο , φόβος για το διαφορετικό. Φόβος. Ενώ πολλές φορές σκεφτόμαστε – δεν είμαι καλά ψυχολογικά , αυτό που προάγει το κυρίαρχο σύστημα είναι όχι απλά να μην αποδεχτούμε πως σαν άνθρωποι πρέπει να καταπιανόμαστε με ζητήματα ψυχικής υγείας , αφού θα τα συναντάμε σε όλη τη ζωή μας , αλλά όταν αυτά κοστίζουν και δεν είμαστε πλέον αποδοτικοί στην εργασία μας τότε αυτομάτως δεν είμαστε χρήσιμοι σε αυτό. Έχει φροντίσει εξίσου να μην υπάρχουν οι κοινωνικοί δεσμοί και οι κοινωνικές συνθήκες ώστε το βίωμα αυτό να μην είναι ατομικό .
Όμως δεν θα περίμενε κανείς τίποτα άλλο στα χρόνια του νεοφιλελευθερισμού . Ανταγωνισμός , ατομισμός , κέρδος , κυριαρχία , καταστολή . Ιστορικά η ψυχιατρική κρατούσε πάντα σφιχτά το χέρι στη καταστολή και τον στιγματισμό των ανθρώπων , με μια απλή συνταγογράφηση αμέτρητων χαπιών , με απάνθρωπες συνθήκες εγκλεισμού στις ψυχιατρικές κλινικές , με τη παθολογικοποίηση κάθε συμπεριφοράς ως διαταραχή (DSM) με διαγνωστικά κριτήρια που ανοίγουν τον δρόμο για περισσότερο κέρδος στις φαρμακοβιομηχανίες και περισσότερη καταστολή . Στη σκληρή αυτή πραγματικότητα όποιος μάχεται ακόμα για την ελευθερία , τη χειραφέτηση και την αυτονομία χαρακτηρίζεται πολύ εύκολα τρελός . Το ποσό εύκολα χαρακτηρίζουμε κάποιον με αναχρονιστικούς όρους όπως νευρωτικός , ψυχωτικός , ψυχασθενής απορρέει από όλα τα παραπάνω. Σε μια κοινωνία που όλοι ιδιωτεύουν , το ψυχοθεραπευτικό και ψυχιατρικό μοντέλο απλά ενισχύουν το κυρίαρχο. Τα ζητήματα ψυχικής υγείας εξακολουθούν να είναι ταμπού λόγω φόβου και άγνοιας. Άγνοια ως προς το αντικείμενο , αλλά και άρνηση να αντιμετωπιστεί ως κοινωνικό αλλά και πολιτικό φαινόμενο. Η μεγάλη παγίδα της βιολογικοποίησης των νοητικών λειτουργιών δημιουργεί μια αίσθηση πως « έτσι γεννιέται ο άνθρωπος» , «αυτά είναι κληρονομικά» , «ε δεν θέλει και πολύ ο άνθρωπος , του στρίψε» , άρα απλά μια ρύθμιση των βιοχημικών λειτουργιών και η επαναπρόσληψη ουσιών λύνουν το πρόβλημα . Θα ήταν αφελές να μην αναγνωρίσουμε σε πληθώρα φαινομένων γύρω μας πως η ψυχική υγεία παρανοείται , χρησιμοποιείται ή παραγκωνίζεται . Αμέτρητες γυναικοκτονίες , όπου εξετάζονται σαν εγκλήματα αγάπης ή τρέλας , ο τρόπος που προσπάθησαν τα Μ.Μ.Ε. να θάψουν τη δολοφονία του Ζακ λέγοντας πως πέθανε από κρίση πανικού ή πως ήταν τρελός , η περίπτωση του Κατσίφα , όπου υποστηρίχτηκε πως η τρέλα και η αγάπη για τη πατρίδα τον ώθησαν να ανοίξει πυρά με καλάσνικοφ . Το σύνδρομο της παραίτησης σε παιδιά στις άθλιες συνθήκες διαβίωσης στον καταυλισμό-κολαστήριο στη Μόρια , υπογραμμίζουν εξίσου το ζήτημα ως πολιτικό . Προσφυγόπουλα με μετατραυματικό σοκ σταματούν να μιλούν και να περπατούν και βυθίζονται σε λήθαργο , ενώ παρόμοιο περιστατικό είχε σημειωθεί σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι πρόσφυγες , τα ΑμεΑ , οι καταπιεσμένοι δεν έχουν εύκολα πρόσβαση σε δομές ψυχικής υγείας αλλά και σε δομές υγείας εν γένει .
Γιατί πέρα από την ψυχική υγεία, στα χρόνια του νεοφιλελευθερισμού, ολόκληρη η υγεία, ως κοινωνικό αγαθό πλήττεται, κάνοντας τα όρια του ποιος την ¨δικαιούται¨ ακόμη πιο στενά. Μία απλή «χαρτογράφηση» της καθημερινής κατάστασης του συστήματος υγείας, καθώς και των πρόσφατων εξελίξεων, αρκεί για να πείσει και τον πιο δύσπιστο: Την ώρα που χρήματα δαπανώνται ασύστολα για άλλους σκοπούς (προσλήψεις ειδικών φρουρών, σχέδια για αγορά υπερσύγχρονων πολεμικών αεροσκαφών κ.α.) τα νοσοκομεία, υποστελεχωμένα, καταρρέουν. Όλοι μας έχουμε βιώσει τις ατελείωτες ώρες αναμονής στα επείγοντα, τους μήνες αναμονής για ένα ιατρικό ραντεβού ή μας έχει ζητηθεί να απευθυνθούμε σε ιδιωτικά ιατρικά κέντρα καθώς τα διαθέσιμα μηχανήματα του νοσοκομείου δεν λειτουργούν ή απλά, δεν υπάρχουν. Η δημόσια υγεία, δεδομένου του ότι δεν αποφέρει κέρδος, απαξιώνεται και οι πολίτες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Αυτούς που έχουν την δυνατότητα για ιδιωτική περίθαλψη και τους άλλους, τους πολίτες β’ κατηγορίας, που δεν έχουν τη δυνατότητα αυτή και το δικαίωμά τους να είναι υγιείς ξαφνικά εξαφανίζεται.
Μετά τους πολίτες των χαμηλών οικονομικών στρωμάτων, βλέπουμε να δημιουργούνται κι άλλοι ασθενείς β’ κατηγορίας. Σε μία από τις κορυφαίες ρατσιστικές κορώνες των τελευταίων μηνών, είδαμε την παύση δυνατότητας έκδοσης ΑΜΚΑ για τους πρόσφυγες, την στέρηση δηλαδή του βασικού ανθρώπινου δικαιώματος σε δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ταυτόχρονα, είδαμε και τον περιορισμό του κοινωνικού μερίσματος για τα ΑμεΑ στο ηλικιακό όριο των 24 ετών (!), είδαμε και την επ’ αόριστον διακοπή των χημειοθεραπειών για τους καρκινοπαθείς στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Πάτρας, ένα από τα μεγαλύτερα δημόσια νοσοκομεία της χώρας. Η πραγματικότητα για τους μη έχοντες δυνατότητα για ιδιωτική περίθαλψη είναι ήδη ζοφερή και το μέλλον προβλέπεται ακόμη πιο απειλητικό με τα σχέδια για ιδιωτικοποίηση μέρους ενός ακόμα από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της χώρας, του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων. Τη μοίρα του ΠΓΝΙ, τη μετατροπή δηλαδή σε μια επιχείρηση με μόνο σκοπό το κέρδος, αν δεν την αποτρέψουμε, θα την έχουν χωρίς καμία αμφιβολία και πολλά ακόμα δημόσια νοσοκομεία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους ασθενείς. Τέλος, σε παρόμοιο σκεπτικό, η υποτίμηση και ευθεία παρέμβαση στη θεραπευτική διαδικασία του ΚΕΘΕΑ, φάνηκε ξεκάθαρα με την κατάργηση του αυτοδιοίκητού του.
Η νεοφιλελεύθερη λογική είναι ξεκάθαρη και αμείλικτη: η υγεία, όπως και όλα, μετατρέπεται σε εμπόρευμα. Αποκτά πωλητή, αγοραστή και τιμή. Και φυσικά, από θεμελιώδες ανθρώπινο αγαθό, που θα έπρεπε να είναι ελεύθερα προσβάσιμο σε όλους, εκπίπτει σε ένα προϊόν με σκοπό το κέρδος. Στην πραγματικότητα αυτή, ό,τι δεν αποφέρει κέρδος, δηλαδή η δημόσια περίθαλψη, σταδιακά εξαϋλώνεται και περνάμε στη φάση όπου όσοι έχουν μειωμένη οικονομική δυνατότητα, έχουν και μειωμένη ποιότητα περίθαλψης, ενώ για όσους δεν έχουν καθόλου οικονομική δυνατότητα, η υγεία μετατρέπεται σε μακρινή πολυτέλεια. Ο οικονομικός ανταγωνισμός, τα παιχνίδια των τιμών, των εξόδων, του τζίρου, διεισδύουν όλο και περισσότερο στο σύστημα υγείας, διαλύοντας το βασικότερο ανά τους αιώνες δικαίωμα όλων των ανθρώπων.
Η υγεία, όμως, είναι αναφαίρετο δικαίωμα της κοινωνίας και τα θέματα που σχετίζονται με αυτή είναι θέματα που μας αφορούν όλους, ασθενείς, συγγενείς, επαγγελματίες υγείας ή και απλά πολίτες. Για αυτό, για να κατανοήσουμε αρχικά και να ανταλλάξουμε απόψεις για όλα αυτά τα ζητήματα σας καλούμε στο διήμερο εκδηλώσεων του Ελεύθερου Κοινωνικού Χώρου Αλιμούρα με τίτλο : “Η υγεία στα χρόνια του νεοφιλελευθερισμού”
Ελεύθερος Κοινωνικός Χώρος Αλιμούρα
(Τσιριγώτη 14, εντός στοάς Σκόρδου, είσοδος και από Αραβαντινού 6)
