Λάβαμε 25/07/2019
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ: Ο ΝΕΟΣ ΜΕΣΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΝΕΡΓΩΝ
Η ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
Από το 2013 και έπειτα η βιομηχανία του ελληνικού τουρισμού άρχισε να παρουσιάζεται σαν άλλος Χριστός που ήρθε για να μοιράσει ψωμί στους χιλιάδες πεινασμένους ανέργους, ελπίδα για ανάσταση της πεθαμένης οικονομίας και ζωή χαρισάμενη.
Μόνο που αυτός ο νέος παράδεισος που ευαγγελίζονται αρχίζει να μοιάζει με τα περίφημα κρουαζιερόπλοια όπου στους πάνω ορόφους οι επιβάτες και το ανώτατο πλήρωμα του πρώτου κόσμου ζουν σα τους πρωτόπλαστους και παρακάτω οι κολασμένοι του τρίτου κόσμου καίγονται στα καμίνια της κολάσεως. Ένας παράδεισος που προϋποθέτει μια κόλαση.
Ακριβώς μέσα σε αυτά τα τελευταία χρόνια είναι που άρχισε να καθιερώνεται στην ελληνική τουριστική βιομηχανία το μοντέλο της μερικής απασχόλησης. Σε σχετική τους πρόσφατη μελέτη οι ίδιοι οι εκπρόσωποι των εργοδοτών γράφουν “Στην περίοδο 2008-2016 η βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας στηρίχθηκε στην “εκλογίκευση” της λειτουργίας της Ελληνικής αγοράς εργασίας και στη μείωση των αμοιβών/απασχολούμενο, από το 2017 η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στηρίζεται μόνο στην ταχεία βελτίωση της παραγωγικότητας της εργασίας.” “Εκλογίκευση”, ανταγωνιστικότητα, παραγωγικότητα. Αυτά είναι τα είδωλα που προσκυνάνε οι εργοδότες του τουρισμού. Και στο βωμό αυτών ζητάνε να θυσιαστούν οι κατακτήσεις και τα δικαιώματα των ξενοδοχουπαλλήλων και των εργαζόμενων στον επισιτιστικό κλάδο. Αυτή είναι η θρησκεία τους στην οποία επιχειρούν να προσηλυτίσουν και τις εκάστοτε πολιτικές εξουσίες.
Οι εργοδότες με το πρόσχημα πως έτσι ρυθμίζουν καλύτερα το κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεών τους, σε συνδυασμό με την είσοδο στην αγορά εργασίας νέων ομάδων εργαζομένων που αναζητούσαν περιστασιακή εργασία για να αλαφρύνουν τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό (φοιτητές και νέοι μέχρι 29 ετών, μανάδες με παιδιά από 45 ετών και πάνω και αργότερα αρκετοί μεσήλικες άνω των 55 χρονών που είχαν βρεθεί άνεργοι μέσα στην κρίση) διαμόρφωσαν μια εντελώς καινούργια και παράλληλη εργασιακή πραγματικότητα.
Σταδιακά το νέο αυτό μοντέλο ευέλικτης εργασίας άρχισε να αναπτύσσεται σε τέτοιο βαθμό που πλέον σχεδόν 1 στους 10 νέους συναδέλφους να προσλαμβάνονται είτε με συμβάσεις εκ περιτροπής απασχόλησης (λιγότερες από 5 ημέρες/40 ώρες εργασίας την εβδομάδα) είτε μερικής απασχόλησης (λιγότερες από 8 ώρες την ημέρα). Με την μερική απασχόληση να εμφανίζεται στις στατιστικές πιο αυξημένη σε σχέση με την εκ περιτροπής εργασία. Από μέρους των εργοδοτών αυτή η συμπεριφορά δεν αποτελεί έκπληξη.
Ο ΣΕΤΕ (Σύνδεσμος ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων) που εκπροσωπεί τα συμφέροντα και την ιδεολογία των εργοδοτών υποστηρίζει ότι αυτή η αύξηση της μερικής απασχόλησης δεν γίνεται εις βάρος της πλήρους απασχόλησης αλλά πρέπει να την δούμε σαν την μόνη λύση για την τεράστια ανεργία ομάδων που μέχρι πρότινος προσλαμβάνονταν πολύ δύσκολα. Αυτή όμως είναι η μια όψη του νομίσματος. Εκεί οι εργοδότες έχουνε χαράξει το σύνθημα τους “η πρωτοβουλία του εργοδότη γεννά την εργασία”. Με αυτό το σκεπτικό οι χιλιάδες άνεργοι θα πρέπει να θεωρούν τους εαυτούς τους τυχερούς που τους δίνεται οι ευκαιρία να διαθέσουν τον, ούτως ή άλλως χαμένο, χρόνο τους στην υπηρεσία του κάθε ευφυή επιχειρηματία.
Οι εργαζόμενοι του τουρισμού τόσα χρόνια κατάφεραν και όρθωσαν δύο εμπόδια στην εργοδοτική αυθαιρεσία. Την νομοθεσία περί πλήρους απασχόλησης και εν συνεχεία τη αναγνώριση του επαγγέλματος ως εποχικού (ταμείο ανεργίας στα 100 ένσημα ανά έτος) ώστε τους μήνες που πέφτει η δουλειά να μην εξαρτόμαστε από τους εργοδότες. Αυτό που επιθυμούν κατά βάθος οι ξενοδόχοι είναι να δεσμεύουν εξολοκλήρου τους εργαζόμενους και να τους έχουν στην διάθεσή τους και στην αναμονή όλο το χρόνο και όλο το μήνα και πιθανόν και όλη την ημέρα. Φυσικά πληρώνοντάς τους με την ώρα απασχόλησης λες και πρόκειται για γιατρούς ή δικηγόρους αδιαφορώντας εάν με αυτό τον τρόπο ο κάθε εργαζόμενος καταφέρει εν τέλει να συμπληρώσει το μηνιαίο του εισόδημά στο όριο της αξιοπρεπούς διαβίωσης. Αν επικρατούσε αυτό πολύ σύντομα θα καταργείτο εντελώς η έννοια του μηνιαίου μισθού (25 ένσημα το μήνα) και ακόμη κάθε έννοια σταθερότητας και ασφάλειας. Με απλά λόγια οι ξενοδόχοι αυτό που θα θέλανε είναι να μην μας αποζημιώνουν ούτε να μας ασφαλίζουν για το χρόνο που παραμένουμε ανενεργοί περιμένοντας μήπως μας χρειαστούν.
ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΟΠΛΑ ΠΑΡΕΧΕΙ Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
Τι θα πρέπει να γνωρίζει κάθε νεοεισερχόμενος στον κλάδο του τουρισμού.
α) Οι προφορικές συμφωνίες είναι πλέον παράνομες όταν ο μισθός που συμφωνείται είναι κατώτερος από αυτόν που ορίζει η κλαδική σύμβαση για κάθε ειδικότητα.
Ωστόσο,
β) Κατά την κατάρτιση της σύμβασης εργασίας ή κατά τη διάρκειά της ο εργοδότης και ο μισθωτός μπορούν με έγγραφη ατομική σύμβαση να συμφωνήσουν, ημερήσια ή εβδομαδιαία ή δεκαπενθήμερη ή μηνιαία εργασία, για ορισμένο ή αόριστο χρόνο, η οποία θα είναι μικρότερης διάρκειας από την κανονική, δηλαδή την πλήρη απασχόληση (=40 ώρες εβδομαδιαίως) (μερική απασχόληση). (αρθρο 2, Ν. 3846/2010).
γ) Για την υπογραφή σύμβασης εκ περιτροπής εργασίας (η οποία θεωρείται μια μορφή μερικής απασχόλησης) πρέπει να προηγείται διαβούλευση με τους νόμιμους εκπροσώπους των εργαζομένων ή σε άλλη περίπτωση με το σύνολο των εργαζομένων και ειδικό επόπτη από την επιθεώρηση εργασίας που ελέγχει εάν πράγματι υπάρχει μείωση της οικονομικής δραστηριότητας της επιχείρησης και δικαιολογείται η καθιέρωση αυτής της μορφή μερικής απασχόλησης προκειμένου να αποφευχθούν οι απολύσεις. Η επιβολή εκ περιτροπής εργασίας μεμονωμένα σε λίγους από τούς εργαζόμενους απαγορεύεται ως άνιση μεταχείριση.
δ) Αν παραστεί ανάγκη για πρόσθετη εργασία πέρα από τη συμφωνηθείσα, ο μερικώς απασχολούμενος εργαζόμενος έχει υποχρέωση να την παράσχει, αν είναι σε θέση να το κάνει και η άρνησή του θα ήταν αντίθετη με την καλή πίστη. Ο μερικώς απασχολούμενος μπορεί να αρνηθεί την παροχή εργασίας πέρα της συμφωνημένης, όταν αυτή η πρόσθετη εργασία λαμβάνει χώρα κατά συνήθη τρόπο (άρθρο 17, Ν.3899/2010). Δηλαδή εάν συμφωνηθεί 4ημερη εργασία εβδομαδιαίως ο εργαζόμενος δεν είναι αναγκασμένος να παραμένει στη διάθεση της επιχείρησης εκτός εάν αυτό τύχει έκτακτα μόνο μια φορά. Εάν σταθερά ο εργοδότης καλεί τον εργαζόμενο και 5 ημέρα τότε θα πρέπει η σύμβαση να μετατραπεί σε πλήρους απασχόλησης.
ε) Η πολλαπλή εργασία είναι επιτρεπτή έως τη συμπλήρωση του ανώτατου νόμιμου ημερήσιου ωραρίου εργασίας (Π.Δ. 27.6/4-7-1932). Αυτό σημαίνει ότι δικαιούσαι να βρεις και άλλη δουλειά και πρέπει να πιέσεις τον εργοδότη εφόσον δεν σου εξασφαλίζει πλήρη απασχόληση να οργανώσει το πρόγραμμα της εργασίας έτσι ώστε να μπορείς να αναζητήσεις και αλλού δουλειά.
ζ) Πολλοί μικροξενοδόχοι τα προηγούμενα έτη προκειμένου να αποφύγουν την κλαδική σύμβαση των ξενοδοχοϋπαλλήλων έβαζαν τους εργαζόμενους να υπογράφουν πως δεν είναι μέλη σωματείου. Με αυτό τον τρόπο τους πλήρωναν με βάση την εθνική συλλογική σύμβαση. Από τη φετινή χρονιά (2019) πλέον όπως προαναφέραμε κρίθηκε ως υποχρεωτική η κλαδική συλλογική σύμβαση. Έτσι πλέον οι μικροεργοδότες ως άμυνα σε αυτό ανακάλυψαν το λεγόμενο ΠΩΕ (Πρόγραμμα ωρών εργασίας). Με αυτό το σύστημα παρακάμπτουν τα 25 ένσημα της πλήρους απασχόλησης. Αυτό βέβαια οδηγεί σε ένα παρανοϊκό σύστημα όπου οι εργαζόμενοι θα πρέπει κάθε μήνα να ανανεώνουν τη σύμβασή τους υπογράφοντας νέα, προσαρμοσμένη κάθε φορά με τη διαθεσιμότητα του ξενοδοχείου. Ωστόσο και για αυτό ο νόμος προβλέπει ότι πρέπει αποδεδειγμένα να υπάρχει αντικειμενικός λόγος. Σύμφωνα με το άρθρο 41 του Ν.3986/2011 αντικαταστάθηκε το άρθρο 3 του ΠΔ 180/2004 , το οποίο είχε τροποποιήσει το άρθρο 5 του ΠΔ 81/2003 και πιο συγκεκριμένα ισχύουν τα παρακάτω: Η χωρίς περιορισμό ανανέωση συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου είναι επιτρεπτή, αν δικαιολογείται από έναν αντικειμενικό λόγο.
Σε κάθε περίπτωση ο νόμος δίνει το τελευταίο λόγο στους εργαζόμενους ορίζοντας ως βασική προϋπόθεση την υπογραφή τους. Από τη στιγμή που ξεκινήσει η σύμβαση και έπειτα για κάθε αλλαγή έχουνε το δικαίωμα συλλογικά να ζητάνε το λόγο από τον εργοδότη και να τον εκβιάζουν με την άρνηση υπογραφής σε περίπτωση που τους ζητείται να υπογράψουν ανανεωμένη σύμβαση με νέους υποδεέστερους όρους.
Για το λόγο αυτό οι Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου (ΙWW) ως συνδικάτο επιμένουμε ότι όλοι οι νέοι συνάδελφοι Έλληνες και μετανάστες θα πρέπει άμεσα να γραφτούν στις κλαδικές ενώσεις τους και να ενημερωθούν για τα εργασιακά τους δικαιώματα αλλά και τις κατακτήσεις του συνδικαλισμού μέχρι σήμερα. Τους καλούμε να υπερασπιστούνε το θεσμό της πλήρους απασχόλησης. Να μην ξεχνάνε πως χωρίς τα σωματεία αυτή τη στιγμή οι αποδοχές τους θα πέφτανε με μαθηματική ακρίβεια λίγο πάνω από το μισό αυτού που απολαμβάνουνε σήμερα. Και σίγουρα σε καμία περίπτωση δεν θα καθιερωνόταν ως υποχρεωτική η κλαδική συλλογική σύμβαση. Θα ήμασταν διαρκώς σε αναμονή και σε διαθεσιμότητα πότε να μας στύβουν σα λεμονόκουπες και πότε να περιμένουμε άπραγοι μήπως μας χρειαστούν.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΥΤΑΠΑΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΝ ΣΤΑ ΜΙΚΡΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΣΧΟΛΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ
Είναι αλήθεια ότι η μεγαλύτερη αυθαιρεσία και εκμετάλλευση στην βιομηχανία του τουρισμού παρατηρείται στα μικρά καταλύματα και τις μικρές επιχειρήσεις επισιτισμού. Εκεί που η λέξη συνδικάτο θεωρείται ένδειξη έλλειψης εμπιστοσύνης. Όποιος την ξεστομίσει θεωρείται αχάριστος προς όσους δήθεν του δώσανε μια ευκαιρία να ζήσει σαν άνθρωπος αντί να αργοπεθαίνει στην ανεργία. Συγκεκριμένα για τον ξενοδοχειακό κλάδο ενώ από το 2000 και μετά έχει αρχίσει να παρατηρείται μια μείωση στα καταλύματα 1 και 2 αστεριών και παράλληλα μια αύξηση των καταλυμάτων 3 και 4 αστέρων, ωστόσο σήμερα από τα 10.121 καταλύματα της Ελλάδας η πλειοψηφία είναι μικρά και πολύ μικρά καταλύματα με μέσο μέγεθος τα 41 δωμάτια. Εκεί μέσα είναι που κυριαρχεί η άποψη ότι όλοι είμαστε μια οικογένεια.
Ειλικρινά έχουμε όλη την καλή διάθεση να τους πιστέψουμε αρκεί να υπογράψουν πρώτα τη διαθήκη τους και να μας περιλάβουν σαν κληρονόμους της επιχείρησης μετά το θάνατο του πατέρα-εργοδότη (παρότι γνωρίζουμε ότι ο θεσμός της κληρονομιάς μόνο διχόνοια και συγκρούσεις έφερε ιστορικά στις οικογένειες). Αν κάτι τέτοιο τους ακούγεται ανήκουστο τότε καλά θα κάνουνε να σταματήσουνε το δούλεμα και την κοροϊδία.
Ένα σημαντικό στοιχείο είναι πως η πλειοψηφία των εργαζομένων στις μικρές αυτές επιχειρήσεις παραμένουν ανειδίκευτοι. Το συνδικάτο μας των Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου (IWW) διεθνώς ανέκαθεν απευθυνόταν σε αυτή ακριβώς την κατηγορία εργαζομένων. Είναι το μοναδικό και το πρώτο συνδικάτο που ιστορικά κατάφερε να τους οργανώσει και να τους δείξει το δρόμο για την αξιοπρέπεια. Αυτή άλλωστε η μερίδα εργαζομένων είναι που έχει μεγαλύτερη ανάγκη να προστατεύεται από τις συλλογικές συμβάσεις.
Από την άλλη πλευρά όσοι νέοι συνάδελφοι επιθυμούν να εργαστούν στα πολυτελή καταλύματα θεωρείται πλέον υποχρεωτικό να περνάνε μια σύντομη πλύση εγκεφάλου στις σχολές τουριστικών επαγγελμάτων. Εκεί μέσα τους εκπαιδεύουν με τις θεωρίες του Μιχαήλ Πόρτερ καθηγητή του Χάρβαρντ (πρωτεργάτη από το 1980 του λεγόμενου τουριστικού μάρκετινγκ) που λίγο πολύ λέει πως το αν θα έχουν ή όχι δουλειά οι εργαζόμενοι του τουρισμού θα εξαρτηθεί από τους στόχους και τις στρατηγικές που θα θέσουν και θα ακολουθήσουν τα ηγετικά στελέχη της κάθε τουριστικής επιχείρησης. Με βάση αυτά οργανώνουν την εργασία και την κατευθύνουν ώστε κάθε μεμονωμένο άτομο μέσα από το τμήμα στο οποίο ανήκει να εργάζεται από κοινού με τους συναδέλφους του για κοινούς στόχους μεγιστοποιώντας έτσι τα κέρδη της επιχείρησης. Έτσι διδάσκονται πλέον να θεωρούν τους μισθούς ως κόστος εργασίας δίχως να κρίνουν εάν η μοιρασιά στο τέλος είναι δίκαιη η όχι. Άλλωστε αυτό διδάχτηκαν πως δεν είναι στις αρμοδιότητες τους.
Η αλήθεια είναι τελείως διαφορετική. Ο τουρισμός στην Ελλάδα υπάρχει τόσες δεκαετίες εξαιτίας του ήλιου και της θάλασσας που αποτελούν κοινά αγαθά αλλά και της ενδιαφέρουσας αρχιτεκτονικής και πολιτισμικής ιστορίας του ελλαδικού τόπου. Αυτά δημιούργησαν την ανάγκη για ύπαρξη ξενοδοχείων. Οι πρώτοι τουρίστες κοιμούνταν στα πάρκα, στις παραλίες και τις πλατείες στρωματσάδα. Οι ταξιδιώτες προϋπήρχαν των στελεχών. Οι ξενοδόχοι και τα στελέχη τους επενδύουν (λεφτά που τα παίρνουν πίσω διπλά και τριπλά από την συλλογική απλήρωτη εργασία όλων των εργαζομένων) με μόνο σκοπό να καρπωθούν ένα μέρος αυτού του κοινού πλούτου που προκύπτει από τις ανάγκες των ταξιδιωτών επιβαρύνοντας πολύ συχνά και οικολογικά αυτό το τοπίο. Όσες στρατηγικές και όσους στόχους και να σκαρφιστούν τα στελέχη στην ουσία η κότα με τα χρυσά αυγά δεν είναι άλλη από αυτά τα στοιχεία που κανείς δεν μπορεί να τα ιδιοποιηθεί. Όλα αυτά τα στοιχεία αποτελούν κοινή κληρονομιά όλων των ανθρώπων (όπως ακριβώς και τα μνημεία παγκόσμια κληρονομιάς για τα οποία μας επισκέπτονται εκατομμύρια άνθρωποι από όλο τον κόσμο).
Oι Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου (IWW) πιστεύουμε πως το κέρδος στα ξενοδοχεία προέρχεται από την ταυτόχρονη συλλογική εργασία όλων των εργαζομένων μαζί ανειδίκευτων και ειδικευμένων. Όσο οι εργοδότες κρατάνε τη μερίδα του λέοντος και τα κέρδη μοιράζονται με την μέθοδο του μεροκάματου αρνούμαστε ότι έχουμε κοινά συμφέροντα μαζί τους και πως πρέπει να δουλεύουμε όλοι για την αύξηση του κέρδους της επιχείρησης.
Υποστηρίζουμε ότι μόνον εάν έρθουν οι επιχειρήσεις υπό το έλεγχο των εργαζομένων και επικρατήσει η δημοκρατία στους χώρους εργασίας θα μπορέσουμε να μειώσουμε στη συνέχεια τις ώρες της εργασίας και κατά συνέπεια να αυξηθεί η απασχόληση χωρίς αυτό να γίνει εις βάρος της αξιοπρεπούς διαβίωσης του συνόλου.
Εργαζόμενοι στον Κλάδο του Τουρισμού ( ΙU 640)
Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου (IWW)
Περιφερειακή Οργανωτική Επιτροπή Ελλάδος ( GreROC)
Email: [email protected]
Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου – IWW Greece
