Ακάνθινο: Ενεργειακός ιμπεριαλισμός και αυταρχισμός

Από

28/11/2017

356

περιοδικό δρόμου ΑΚΑΝΘΙΝΟ Νοέμβριος 2017 – προδημοσίευση

Ενεργειακός ιμπεριαλισμός και αυταρχισμός.

Είμαστε πλέον σε θέση να μπορούμε να υποστηρίξουμε, πως ο ενεργειακός καπιταλισμός, αποτελεί τη βασικότερη αιτία μιας μελλοντικής παγκόσμιας καταστροφής, καθώς μοναδικός του στόχος είναι η κερδοφορία, που την επιτυγχάνει μέσω του συγκεντρωτισμού και του ελέγχου της ενέργειας από λίγους. Γιατί είναι πλέον ξεκάθαρο σε όλους μας, ότι οι εξουσιαστές δεν στηρίζουν μορφές ενέργειας που δε θα τους αποδώσουν άμεσα κέρδη, ούτε πρόκειται να φτιάξουν δίκτυα και αγωγούς, που θα εξασφαλίσουν άφθονη, δωρεάν και ανεξάρτητη ενέργεια, για κάθε καταπιεσμένο και οικονομικά αδύναμο κάτοικο αυτού του πλανήτη.

Οι ενεργειακοί πόροι αποτελούν το επίκεντρο της προσοχής, καθώς στο παιχνίδι της αξιοποίησης και της εκμετάλλευσης τους, συγκρούονται πολλά συμφέροντα. Η στέρηση αυτών, αποτελεί έναν καθοριστικό παράγοντα διαρκούς και αδιάλειπτου αγώνα ενεργειακού εφοδιασμού, δημιουργώντας μια μόνιμη οικονομική και ενεργειακή ομηρία. Στον καπιταλισμό τα κράτη βρίσκονται σε συνεχή στρατιωτική ετοιμότητα, για τη δήθεν ενεργειακή τους υπεράσπιση και προστασία, κάτι που μεταφράζεται σε αστρονομικά ποσά για εξοπλιστικά προγράμματα και στρατιωτικές ασκήσεις. Έτσι η ενεργειακή ασφάλεια των κρατών βρίσκεται μόνιμα σε κρίση, εξάρτηση και ζήτηση. Αυτό συμβαίνει γιατί η ουσία της αξιοποίησης της ενέργειας, δε θεωρείται πλέον αγαθό, και αποτελεί εργαλείο εξωτερικής πολιτικής και οικονομικών εκβιασμών (βλέπε ΑΟΖ). Άλλωστε η ενεργειακή πολιτική μιας χώρας, αποτελεί βασικό κανόνα για τις στρατηγικές επιλογές της. Οι οποίες μάλιστα, διατηρούνται ανεξαρτήτως κυβερνήσεων τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα όλους αυτούς τους πολέμους και τα διπλωματικά επεισόδια που ξεσπάνε γύρω μας.

Ο ιμπεριαλισμός ενός κράτους- εταιρίας, απαιτεί να περιλαμβάνει στην πολιτική του ατζέντα, επεκτατικές γεωπολιτικές φιλοδοξίες ή αυταρχικές πρακτικές για την επίτευξη της ενεργειακής του πολιτικής. Γι’ αυτό άλλωστε, οι στρατιωτικοί μηχανισμοί, αποτελούν βασικό θεμέλιο για την πραγμάτωση των ενεργειακών σχεδίων. Ένα αυταρχικό καθεστώς σε μια ενεργειακά πλούσια περιοχή, αποτελεί προσοδοφόρο έδαφος για επενδύσεις, καθώς εκεί δε θα λαμβάνονται υπόψη οι περιβαλλοντολογικές και κοινωνικές αντιδράσεις. Βασικό στοιχείο για τη διατήρηση του ενεργειακού καπιταλισμού, είναι η πολιτική και δικαστική κάλυψη, η εσωτερική καταστολή και η διαχείριση του ορυκτού πλούτου ως μέσου εκμετάλλευσης και κερδοφορίας, και όχι ως αγαθού. Αυτά τα καθεστώτα διατηρούνται ή προτιμούνται από εταιρίες που κυριαρχούν στην ενεργειακή σκακιέρα και έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξαγωγή και τη διαχείριση ορυκτών καυσίμων.

Ενδεικτικό παράδειγμα τέτοιων αυταρχικών συμπεριφορών έχουμε στην Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν. Η πολιτική και δικαστική διαφθορά υπάρχει σε αφθονία, ενώ πλήθος πολιτικών κρατουμένων που αντιδρούν, γεμίζουν τις φυλακές. Στημένα πραξικοπήματα και εκλογικές διαδικασίες, κάλπικα δημοψηφίσματα (σε αυτό δεν έχει να ζηλέψει τίποτα η Ελλάδα), οικονομική διαφθορά και ενεργειακός επεκτατισμός, είναι μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά τους.

Αντίθετα, τα περισσότερα κράτη συμμετέχουν, παίζοντας έναν διπλό παιχνίδι, μέσω της εξωτερικής πολιτικής που ακολουθούν (βλέπε ευρωπαϊκά κράτη και Ελλάδα). Δηλαδή από τη μια η Ευρωπαϊκή νομοθεσία επίσημα απαγορεύει τη συνεργασία και στήριξη χωρών που έχουν τυραννικά καθεστώτα και αυταρχικές πολιτικές. Από την άλλη όμως, η Ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική στηρίζει αυτές τις χώρες, στο ενεργειακό αλισβερίσι , με χρηματοδοτήσεις, επενδύσεις και με σύμπραξη σε πολέμους. Μη ξεγελιέστε λοιπόν με διπλωματικά επεισόδια μεταξύ των κρατών (όπως η κόντρα μεταξύ Γερμανίας και Τουρκίας), ή με τις καταδικαστικές αποφάσεις αυταρχικών κρατών από Ευρωπαϊκά δικαστήρια (όπως η περίπτωση του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας), γιατί από πίσω κρύβονται εξοπλιστικά προγράμματα και ενεργειακές επενδύσεις.

Ενδεικτικά παραδείγματα είναι τα εξής: παρά τη βαθιά κρίση που περνούν αυτόν τον καιρό οι γερμανοτουρκικές σχέσεις, μόνο το 2016, για το οποίο υπάρχουν τρέχοντα στοιχεία, η γερμανική κυβέρνηση ενέκρινε 158 άδειες εξαγωγής πολεμικού υλικού προς την Τουρκία ύψους 70 δισεκατομμυρίων ευρώ ¹. Από την άλλη, για το γνωστό σε όλους διεφθαρμένο Αζερμπαϊτζάν, αποκαλύφθηκε το απόρρητο πρόγραμμα αποστολής όπλων στο ισλαμικό κράτος, σε Ιράκ και Συρία, καθώς και στους μαχόμενους ισλαμοφασίστες, εναντίον των ανταρτών Χούθι στην Υεμένη ². Στην επιχείρηση αυτή είχαν ανάμειξη πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις (και η ελληνική), καθώς δέχτηκαν αίτημα του Αζερμπαϊτζάν να αποδεχθούν ως «διπλωματικές πτήσεις» τη μεταφορά οπλικών συστημάτων με εμπορικά αεροσκάφη που ανεφοδιάζονταν στα πολιτικά τους αεροδρόμια. Επίσης, αποκαλύφθηκε η δωροδοκία ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ σε πολιτικούς, δημοσιογράφους, λομπίστες κ.λπ. ανά την Ευρώπη, για την περίοδο 2012-2014, που αφορούσε το ανώτατο συμβούλιο της Ευρώπης για θέματα καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αζερμπαϊτζάν. Στην υπόθεση, φαίνεται να αποδίδεται και η δολοφονία της Μαλτέζας ερευνήτριας Dafni Caruana Galicia τον Οκτώβριο του 2017, μετά από αποκαλύψεις που έκανε εις βάρος της Μαλτέζικης κυβέρνησης περί δωροδοκίας από τον πρωθυπουργό του Αζερμπαϊτζάν για τον ίδιο λόγο ³.

Κατασκευαστικά καρτέλ.

Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μας μια μελέτη που δημιουργήθηκε από διάφορες ερευνητικές ΜΚΟ (BankWatch, E3G και Counter Balance), οι οποίες ασχολούνται με οικολογικά και οικονομικά σκάνδαλα, που προκύπτουν από ενεργειακά, και όχι μόνο, έργα. Η παρούσα έκθεση εξετάζει τις συμβάσεις εταιριών, που παίρνουν μέρος για την κατασκευή του Νότιου Διαδρόμου φυσικού αερίου, σε Ελλάδα, Ιταλία και Τουρκία ⁴.

Οι εταιρίες αυτές, στήνουν μεταξύ τους κατασκευαστικά καρτέλ, ώστε να χειραγωγούν και να ελέγχουν τους δημόσιους διαγωνισμούς των επενδυτικών έργων που αφορούν τα κατασκευαστικά του μέρη. Γίνεται συνεννόηση και διαχωρισμός μεταξύ των εταιριών, σε αυτές που υποβάλουν τις κεντρικές προσφορές και σε αυτές που αποχωρούν εσκεμμένα από το διαγωνισμό. Σκοπός της συνεννόησης είναι η διασφάλιση των μεριδίων της αγοράς μεταξύ των εταιριών που συμμετέχουν στο κατασκευαστικό καρτέλ. Ο επικεφαλής της κοινοπραξίας- εταιρίας που κερδίζει το διαγωνισμό, εγγυάται σε εκείνους που παραιτούνται από την υποβολή προσφοράς, ότι θα πάρουν μερίδιο σε κάποιον άλλο διαγωνισμό ή ενεργειακό πρότζεκτ. Άλλες φορές, οι εταιρίες που αποχωρούν, αναλαμβάνουν δευτερεύον ή τριτεύον κατασκευαστικό ρόλο στο συγκεκριμένο πρότζεκτ, ως εργολαβικές ή συνεργατικές εταιρίες ως προς την κύρια ⁵.

Τα κράτη, έχουν τον πρώτο ρόλο στα δημόσια έργα, καθώς συνήθως κατέχουν μερίδιο αγοράς τόσο μεγάλο όσο και οι αγοραστές κατασκευαστικών εταιριών. Μέσω των προϋπολογισμών των έργων, οι κυβερνήσεις σε συμφωνία με τις εταιρίες που διαχειρίζονται τα κοιτάσματα, ορίζουν τις τιμές στην αγορά και ωθούν τις κατασκευαστικές σε έναν ανταγωνισμό μεταξύ τους ⁶. Οι εταιρίες είναι το κλειδί που χρησιμοποιούν οι κυβερνήσεις για τη χειραγώγηση και τον έλεγχο των ενεργειακών πόρων. Για κάθε μεγάλο ενεργειακό έργο, στήνονται κοινοπραξίες και διατλαντικές συμφωνίες που απαρτίζονται από εταιρίες μετόχους, άρρητα δεμένες με τα συμφέροντα των κυβερνήσεων (αλλά και μεταξύ τους). Οι μέτοχοι που απαρτίζουν τις κοινοπραξίες, είναι «μεγάλες εταιρίες ενέργειας». Με μια όμως πιο προσεκτική ματιά, διαπιστώνουμε πως πολλές από αυτές είναι εταιρίες περιορισμένης ευθύνης, η κύρια δραστηριότητα τους είναι η ενέργεια συναλλαγών των οποίων οι τελικοί αποδέκτες δεν είναι πάντα σαφείς ⁷ .

Έτσι, όταν μια χώρα βρει κοιτάσματα ορυκτού πλούτου, πουλάει τα δικαιώματα σε μια διαχειρίστρια εταιρία ή όμιλο εταιριών, που με τη σειρά της υπογράφει ενεργειακά μνημόνια με άλλα κράτη, ενεργειακά εξαρτημένα, και έπειτα η εταιρία αυτή υπενοικιάζει σε άλλες κατασκευαστικές κοινοπραξίες την κατασκευή του επενδυτικού έργου. Η τιμή του ορυκτού καυσίμου, ορίζεται από τη ρυθμιστική αρχή του κράτους, μαζί με τη διαχειρίστρια εταιρία του μέσου, σε σχέση με την παγκόσμια ρυθμιστική αρχή της αγοράς. Ακόμα και αν η ζήτηση του ορυκτού μέσου έχει μειωθεί, οι διαχειρίστριες εταιρίες σε συνεννόηση πάντα με το λόμπυ των κρατών που διαχειρίζονται τον έλεγχο των κοιτασμάτων, φροντίζουν να παρουσιάζουν το επενδυτικό έργο ως μείζονος σημασίας και ενεργειακής ασφάλειας του πλανήτη. Αυτό φυσικά γίνεται καθώς, πρόκειται να δοθούν υπέρογκα δάνεια και τεράστιες χρηματοδοτήσεις από τράπεζες, για τη διεκπεραίωση αυτών των ενεργειακών σχεδίων, με τις πολυεθνικές να βγαίνουν κερδισμένες και τους ενδιαφερομένους σε μια μόνιμη οικονομική και ενεργειακή ομηρία.

Ο καπιταλισμός είναι αυτός που ορίζει τις σχέσεις και τις συμπεριφορές των κρατών, είναι αυτός που διαμορφώνει τον ενεργειακό χάρτη, σε μια γεωπολιτική σκακιέρα που οι παίκτες, αντίπαλοι και μη, συνδέονται μεταξύ τους μόνο με οικονομικά κριτήρια.

Οι εταιρίες των κοινοπραξιών, υπόσχονται ότι οι τοπικές επιχειρήσεις και το εργατικό δυναμικό που χρησιμοποιείται για την κατασκευή του δικτύου, φέρνει εγγυημένα πλεονεκτήματα στις εθνικές οικονομίες και την ενεργειακή ασφάλεια. Σε αντάλλαγμα για αυτές τις υποσχέσεις, οι χώρες κατά μήκος των αγωγών, προσφέρουν το σπάσιμο στην αρχική φορολογία των κοινοπραξιών για την οικοδόμηση τους και εγγυήσεις για τα δάνεια που λαμβάνονται από τους ιδιώτες επιχειρηματίες. Μάλιστα η απαλλοτρίωση και η καταστροφή της γης κατά μήκος της διαδρομής, γίνονται με fast-tracked διαδικασίες, εις γνώσιν πάντα των κρατών που διασχίζουν. Έτσι, η Ελλάδα ελπίζει να γίνει ένας περιφερειακός κόμβος φυσικού αερίου, η Ιταλία σχεδιάζει να βελτιώσει το εθνικό της δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου και η Αλβανία ονειρεύεται την οικοδόμηση ενός τέτοιου δικτύου⁸.

Ποιο το κόστος τελικά του Νότιου Διάδρομου φυσικού αερίου;

Ο Νότιος Διάδρομος φυσικού αερίου, όπως ήδη γνωρίζουμε, αποτελείται από τις κοινοπραξίες του ΤΑΡ, του ΤΑΝΑΡ και του Νότιου Καυκάσου και είναι ένα από τα λεγόμενα συμπλέγματα έργων κοινού ενδιαφέροντος. Τα έργα αυτά έχουν μια λίστα πλεονεκτημάτων. Πέρα από την ταχύτερη και ευκολότερη διαδικασία προτεραιότητας σε αδειοδοτήσεις και κληρώσεις διαγωνισμών, κερδίζουν και ευκολότερη πρόσβαση στα ευρωπαϊκά δημόσια ταμεία, τόσο της ΕΕ, όσο και άλλων παγκόσμιων τραπεζών, ιδιωτικών και μη, που χρηματοδοτούν ενεργειακά έργα. Εκτός αυτού, ο ΤΑΡ, είναι εγγεγραμμένος στο Baar, στην επαρχία Zug, την πιο μυστικοπαθή φορολογική δικαιοδοσία στην Ελβετία. Δηλαδή, ο οικονομικός έλεγχος των εταιριών που υπάγονται σε αυτή τη δικαιοδοσία, απολαμβάνουν πλήρη ασυλία και προστασία από τους νόμους του κράτους. Όμοια και οι μέτοχοι που απαρτίζουν την κοινοπραξία του ΤΑΡ, είναι εγγεγραμμένοι σε περιοχές, όπου απολαμβάνουν φορολογικές ασυλίες ⁹.

Σύμφωνα πάντα με την έρευνα του BankWatch, ο Νότιος Διάδρομος φυσικού αερίου πρόκειται να λάβει μερικά από τα μεγαλύτερα δάνεια στην ιστορία των ευρωπαϊκών δημόσιων τραπεζών (εκτιμώμενο κόστος κατασκευής περίπου 40- 45 δις €). Πιο αναλυτικά, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) εξετάζει επί του παρόντος ένα δάνειο ύψους 2 δις € (το μεγαλύτερο δάνειο στην ιστορία της), για τον TAP. Το δάνειο αυτό αφορά το κομμάτι του αγωγού από τα ελληνοτουρκικά σύνορα μέχρι την Ιταλία. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ ή EBRD) έχει οριστεί να παρέχει ένα ακόμη δάνειο ύψους 1,5 δις € για τον TAP, μισό δισεκατομμύριο ευρώ από δικά της χρήματα και το υπόλοιπο μέσω ενός κοινοπρακτικού δανείου από ιδιωτικές τράπεζες που κανονίζει η ΕΤΑΑ. Η κοινοπραξία του TANAP, που διασχίζει την Τουρκία, είναι πιθανό να πάρει δάνεια ύψους 1 δισ € από την ΕΤΕπ, ένα από την Παγκόσμια Τράπεζα και ακόμη ένα απροσδιόριστο ποσό από την ΕΤΑΑ. Η ΕΤΑΑ, από κοινού με την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης (ADB) και την Τράπεζα Εμπορίου και Ανάπτυξης της Μαύρης Θάλασσας, πρόκειται να διαθέσουν 1 δις δολάρια χρηματοδότησης για την ανάπτυξη του κοιτάσματος του Αζερμπαϊτζάν, Shah Deniz 2, και τα υπόλοιπα να προέρχονται από κοινοπρακτικά δάνεια ιδιωτικών τραπεζών ¹⁰.

Στην ουσία δηλαδή, τα χρήματα που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή του Νότιου Διαδρόμου φυσικού αερίου, όπως και κάθε ενεργειακού έργου, είναι χρήματα των ίδιων των πολιτών, όπου διαχειρίζονται οι τράπεζες που δανειοδοτούν και χρηματοδοτούν τις εταιρίες. Οι εταιρίες με τη σειρά τους, δίνουν υπέρογκες προσφορές από τα λεφτά των δανείων στους δημόσιους διαγωνισμούς, όπου μερίδιο αυτών λαμβάνουν και οι κυβερνήσεις. Ως μέρος του χρηματοπιστωτικού συστήματος αλλά και των μεριδίων που εισπράττουν τα κράτη, φροντίζουν για την απαλλαγή των φορολογικών και κατασκευαστικών ελέγχων και χρησιμοποιούν το δημόσιο και φυσικό πλούτο ως εγγύηση των δανείων.

Η περίπτωση του αγωγού Μπακού- Τιφλίδα- Τσεϊχάν, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, χτισμένο με δημόσιο Ευρωπαϊκό χρήμα (συμπεριλαμβανομένης της ΕΤΑΑ), πλούσιο σε σπατάλη, διαφθορά και φοροδιαφυγές και με μπόλικη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο αγωγός αυτός ήταν αφορμή να εισέλθουν πολλά εκατομμύρια στα κρατικά ταμεία του Αζερμπαϊτζάν, μόνο που τα λεφτά χάρηκε αποκλειστικά η αυταρχική κυβέρνηση της οικογένειας Αλιέφ, ενώ οι πολίτες εισέπραξαν καταστολή, φυλακίσεις, βασανιστήρια, τρομοκρατία, πολιτική φίμωση και μια μεγάλη περιβαλλοντική μόλυνση από τις περιοχές όπου περνάει ο αγωγός ¹¹.

Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ ή EBRD), όπως δηλώνει ο ίδιος ο οργανισμός, υπάρχουν δέκα διαφορετικές Προδιαγραφές Απόδοσης των έργων για χρηματοδότηση, οι οποίες είναι αυστηρότατες και οι οποίες φαίνεται να μην καλύπτονται από τον ΤΑΡ, κάνοντας το έργο όχι μόνο αδύναμο ως προς τη χρηματοδότηση, αλλά και αμφίβολο ως προς την ικανότητα της κοινοπραξίας να το υλοποιήσει χωρίς να βλάψει τις τοπικές κοινωνίες. Οι κυριότερες κατηγορίες που έχουν γνωστοποιηθεί είναι οι «Συνθήκες απασχόλησης και εργασίας». Προς το παρόν η κοινοπραξία έχει κατηγορηθεί για παράνομα γραφεία ευρέσεως εργασίας από τους ντόπιους “εφιάλτες”. Επίσης, έχουν γνωστοποιηθεί απειλές απόλυσης προσωπικού, εργαζόμενων και αρχαιολόγων, λόγω επιθυμίας τους να συμμετέχουν σε γενικές απεργίες. Δίνονται αναγκαστικές άδειες άνευ αποδοχών σε εργαζόμενους που δεν τους χρειάζονται προσωρινά. Πραγματοποιούνται εκβιασμοί για να δουλέψουν γρηγορότερα γιατί αλλιώς δεν θα συνεχίσουν στο έργο και θα αντικατασταθούν. Εργαζόμενοι στον αρχαιολογικό τομέα, δέχονται πιέσεις να παραδοθούν τμήματα χωρίς να έχουν ολοκληρωθεί οι ανασκαφικές εργασίες, ενώ είναι συνεχής η απαξιωτική αντιμετώπιση των ευρημάτων από τις ανασκαφές. Όλοι οι εργαζόμενοι δουλεύουν 10 και 12 ώρες, με πενιχρούς μισθούς και ταυτόχρονη καταπάτηση των ολιγόμηνων συμβάσεων. Φυσικά, οι 10.000 θέσεις εργασίας που υπόσχονταν δεν αντιστοιχούν σε καμία περίπτωση στην πραγματικότητα, καθώς ο εργασιακός μεσαίωνας δεν παύει να είναι παρόν και στα μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα ενεργειακά έργα.

Επιπλέον, σύμφωνα πάντα με τους όρους της ΕΤΑΑ, η κοινοπραξία θα έπρεπε να έχει αποζημιώσει πλήρως όλους τους άμεσα θιγόμενους κατοίκους πριν τη συνέχιση της χρηματοδότησης και των έργων ¹². Αντί αυτού, οι τέσσερις προσφυγές που εκκρεμούν πήραν για ένατη φορά αναβολή ¹³, ενώ η εταιρία συνεχίζει τα έργα της κανονικά, και χωρίς να έχει κανείς καθαρή εικόνα για τις αποζημιώσεις. Φυσικά, το ότι ένας Ευρωπαϊκός οργανισμός πρόκειται να σταματήσει ένα τόσο σημαντικό ενεργειακό έργο που προωθείται από την ίδια την Ευρωπαϊκή ατζέντα, χαρακτηρισμένο ως έργο μείζονος σημασίας, με τόσες πολλές ενεργειακές συμφωνίες και μεγάλες πολιτικές επιπτώσεις, θα έπρεπε να το πιστεύουν μόνο οι αφελείς.

Επιτροπή Ανταγωνισμού, ανεξάρτητος οργανισμός ή συνέταιρος;

Κατά τη διάρκεια της μελέτης (της έρευνας του Bankwatch), επαναπροσδιορίστηκε και μια παλιά έρευνα στην Ελλάδα, αυτή της Επιτροπής ανταγωνισμού (ανεξάρτητη επιχείρηση παρακολούθησης που είναι αρμόδια για τις επιχειρήσεις συμπεριφοράς), η οποία επίσης αφορά καρτέλ κατασκευαστικών εταιριών στην Ελλάδα. Η υπόθεση αυτή είχε πρωτοβγεί στην επιφάνεια επί της υπουργίας Γ. Σουφλιά (‘04-’09), ύστερα από καταγγελία άλλης εταιρίας, κατά τη μάχη της διεκδίκησης των διοδίων στους αυτοκινητοδρόμους. Έπειτα θάφτηκε για κάμποσα χρόνια και το Φεβρουάριο του ‘13 επανήλθε στο προσκήνιο ¹⁴.

Σύμφωνα πάντα με την έκθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, τον Μάιο του 2016, η Επιτροπή ανακοίνωσε την αρχική της εισήγηση σύμφωνα με την οποία, 63 κατασκευαστικές εταιρείες, ελληνικές και διεθνείς, επιδόθηκαν στη χειραγώγηση διαγωνισμών δημοσίων έργων, από το 1989 έως και σήμερα ¹⁵. Το συμπέρασμα είναι ότι τρεις ελληνικές και δύο διεθνείς εταιρίες, που συμμετέχουν και έλαβαν προσφορές για τον αγωγό TAP, είναι μέρος των καρτέλ των κατασκευαστικών εταιριών. Αυτές είναι η Ελλάκτωρ (θυγατρική της Άκτωρ), η οποία έχει αναλάβει υπεργολαβίες στο κατασκευαστικό κομμάτι του αγωγού, με κύριο ανάδοχο τη γαλλική Spiecapag (θυγατρική της Entrepose του ομίλου Vinci). Η J&P ΑΒΑΞ με την ιταλική Bonati S.p.A. που έχει αναλάβει παρόμοιες κατασκευαστικές αρμοδιότητες με τις προηγούμενες εταιρίες. Η Τέρνα Α.Ε. σε συνεργασία με την ιταλική Renco S.p.A, που έχουν αναλάβει την κατασκευή του έργου των σταθμών συμπίεσης και η γερμανική Siemens A.G. που έχει κερδίσει την εργολαβία στην κατασκευή των αεριοστροβίλων. Επίσης μερίδιο συμμετοχής έχει κερδίσει και η Σωληνουργεία Κορίνθου Σ. Α. (θυγατρική της ΒΙΟΧΑΛΚΟ), για την κατασκευή σωλήνων του αγωγού στο ελληνικό τμήμα ¹⁶.

Στα μέσα Μαρτίου το 2017, σύμφωνα πάντα με την έρευνα της ΕΑ, οι τέσσερις μεγάλες ελληνικές κατασκευαστικές εταιρίες (7ης τάξης) συμφώνησαν με την Επιτροπή να πληρώσουν το ποσό των 82 εκατ. ευρώ, αποδεχόμενες την ενοχή τους μέσω ορισμένων σημείων της αρχικής εισήγησης και εντάχθηκαν στη διαδικασία διευθέτησης διαφορών. Όσο όμως η έρευνα ήταν σε ισχύ και μάλιστα σε τελικό στάδιο, οι εμπλεκόμενες εταιρίες σύμφωνα με τη νομοθεσία, δεν επιτρεπόταν κανονικά να πάρουν μέρος σε δημόσιους διαγωνισμούς. Κάτι που φυσικά δεν ίσχυσε καθώς, οι εν λόγω εταιρίες κέρδισαν τους διαγωνισμούς των έργων, ως ανάδοχοι ξένων εταιρειών, την ίδια περίοδο με τις ανακοινώσεις τον αποτελεσμάτων της έρευνας ¹⁷. Ούτως ή άλλως, οι εταιρίες το καλοκαίρι του ‘17, δηλώσανε αδυναμία πληρωμών λόγω οικονομικής κρίσης και η Ε.Α. μείωσε το επιβλητέο πρόστιμο στις εργοληπτικές επιχειρήσεις που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα ¹⁸. Οι εταιρίες φυσικά για να αποπληρώσουν τα πρόστιμα πρόκειται να πάρουν και άλλα δάνεια και οι νέες χρηματοδοτήσεις των Ευρωπαϊκών ταμείων για τον Νότιο Διάδρομο, πρόκειται να καλύψουν μέρος αυτών.

Ας δούμε λίγο πιο προσεκτικά ποιες είναι αυτές οι εταιρείες που εμπλέκονται:

Ελληνικές εταιρίες και ΤΑΡ.

Το όνομα του Λεωνίδα Μπόμπολα, Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΕΛΛΑΚΤΩΡ και λοιπών εταιριών με κατάληξη ΑΚΤΩΡ, δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτό το πανηγύρι μιζών, καθώς έχει απασχολήσει επανειλημμένα τις δικαστικές αρχές με την εμπλοκή του σε ελληνικά και διεθνή σκάνδαλα. Οι πιο γνωστές περιπτώσεις είναι οι δωροδοκίες για τον αυτοκινητόδρομο «Μακεδονία» στη FYROM, και των μονάδων διαχείρισης αποβλήτων στην Κύπρο. Απάτες που αποκαλύφθηκαν μέσω της έκθεσης του Οργανισμ ού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) ¹⁹. Εξαιτίας των διεθνών ενταλμάτων σύλληψης για φοροδιαφυγή και ξέπλυμα μαύρου χρήματος, (από τα οποία κάποια εκκρεμούν έως και σήμερα), ο Λεωνίδας Μπόμπολας, δωροδόκησε με 1.8 εκατομμύρια € το ελληνικό κράτος για να γλυτώσει χρόνο από την φυλακή. Το όνομά του φιγουράρει επίσης στη γνωστή λίστα φοροφυγάδων, Lagarde. Φυσικά δε θα μπορούσε να λείπει από την καταστροφή του φυσικού πλούτου της Χαλκιδικής, για την κατασκευή του εργοστασίου χρυσού της El Dorado με την Ελληνικός Χρυσός (ιδιοκτησίας Λ. Μπόμπολα). Μάλιστα, την ίδια μέρα που η Κυπριακή εισαγγελία εξέδωσε το ευρωπαϊκό του ένταλμα σύλληψης, η κοινοπραξία του TAP έκλεισε συμφωνία με την Spiecapag. παρά τη γνωστοποίηση συνεργασίας της Άκτωρ με τη γαλλική εταιρία ένα χρόνο πριν ²⁰.

Η γερμανική Siemens κέρδισε ένα συμβόλαιο το 2015 για τον TAP, παρά τη μακρά διεφθαρμένη ιστορία της στην Ελλάδα. Μάλιστα, συμφώνησε να πληρώσει το ένα τρίτο του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ το 2012 για να αποφευχθούν περαιτέρω δικαστικές διαδικασίες. Άξιο αναφοράς πως ο εισαγγελέας Ιωάννης Προβατάρης, που έκρινε ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να αποφυλακιστεί προσωρινά η Ηριάννα και ο Περικλής, είχε ζητήσει την αποφυλάκιση των Μιχολαλιάκου – Παππά, ενώ παράλληλα ήταν εκείνος που είχε καθυστερήσει την αποστολή προς μετάφραση της δικογραφίας της Siemens με αποτέλεσμα η δίκη να αναβληθεί επ’ αόριστον ²¹.

Η Βιοχάλκο, (μητρική εταιρία της Σωληνουργεία Κορίνθου), ανακοίνωσε την αποχώρηση της έδρας της από την Ελλάδα και τη μεταφορά της στο Βέλγιο το 2013, επικαλούμενη ένα καλύτερο οικονομικό περιβάλλον μετά από πέντε χρόνια κρίσης και καθαρές ζημίες. Φυσικά ο λόγος δεν ήταν αυτός. Η εταιρία ανήκει στον όμιλο Στασινόπουλου όπως επίσης και η εταιρία ΕΛΒΑΛ (θυγατρική της ΒΙΟΧΑΛΚΟ). Η μεταφορά της έδρας είχε ως σκοπό να αφήσουν πίσω τους ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά σκάνδαλα στην ιστορία της Ελλάδας, τη ρύπανση του ποταμού Ασωπού στα Οινόφυτα, περιοχή μεταξύ Αθήνας και Θήβας, με νικέλιο και ασθενές χρώμιο. Η εταιρία αθωώθηκε το 2014, μα μια ακόμη μελέτη (Λεοντόπουλου), έλεγε πως «Πιθανές πηγές τεχνητής ρύπανσης, που προκαλούν υποβάθμιση της ποιότητας των υπόγειων νερών, γίνονται είτε θάβοντας στερεά απόβλητα χρεώνοντας με υψηλά επίπεδα εξασθενούς χρωμίου ή με διαρροές που φτάνουν έως τον υδροφόρο ορίζοντα μέσω υπόγειων περασμάτων». Η εταιρία αθωώθηκε για την δεύτερη περίπτωση, αφήνοντας την ταφή στερεών αποβλήτων ως μια αιτία που δεν θα εξεταστεί ποτέ ²².

Ιταλία και ΤΑΡ.

Το πλούσιο διεφθαρμένο ιστορικό των ελληνικών κατασκευαστικών εταιριών ξεκινάει από την περίφημη επταετία της χούντας, με τα γνωστά θαλασσοδάνεια και τις μαζικές μίζες στις κατασκευαστικές εταιρίες. Χάρισμα, που όπως αποδεικνύεται από την μελέτη της Ε.Α, διατηρείται ακόμα και σήμερα. Θα πρέπει να τονίσουμε όμως, πως τα καρτέλ δεν είναι ελληνική εφεύρεση και δεν είναι μόνο οι ελληνικές εταιρίες διεφθαρμένες. Το ίδιο ίσως και περισσότερο διεφθαρμένα, είναι και τα ξένα καρτέλ κατασκευαστικών. Έτσι τόσο οι ελληνικές, όσο και οι ξένες κατασκευαστικές που συμμετέχουν στην κατασκευή του Νότιου Διαδρόμου, έχουν πλούσιο παρελθόν στη διαφθορά, στη δωροδοκία και στη φοροδιαφυγή.

Όσον αφορά το ιταλικό σκέλος της κοινοπραξίας, τέσσερεις από τις ιταλικές επιχειρήσεις που κέρδισαν συμβάσεις για την κατασκευή του αγωγού έχουν πλούσιο διεφθαρμένο παρελθόν. Πιο συγκεκριμένα:

Η Saipem, η θυγατρική της ENI, κέρδισε την κατασκευή του υποθαλάσσιου αγωγού μεταξύ Αλβανίας και Ιταλίας, μαζί με την ΕΛΛΑΚΤΩΡ. Η εταιρία αυτή έχει ήδη πολλές καταδίκες για διαφθορά. Το 2016 καταδικάστηκε για δωροδοκία Νιγηριανών υπαλλήλων, για την κατασκευή εγκαταστάσεων υγροποιημένου φυσικού αερίου στο νησί Bonny. Στην Αλγερία η Saipem κατηγορήθηκε το 2015, για δωροδοκίες Αλγερινών υπαλλήλων (ύψους 198 εκατομμυρίων €), με σκοπό να κερδίσουν συμβάσεις ύψους 8 δις € από την αλγερινή κρατική εταιρεία Sonatrach. Οι διευθύνοντες σύμβουλοι της Saipen και της Eni, καταδικάστηκαν για διαφθορά και δωροδοκία, ήρθαν όμως σε συμφωνία με τους Ιταλούς εισαγγελείς και πλήρωσαν παχυλές εγγυήσεις γλυτώνοντας με ελάχιστους μήνες φυλάκισης. Οι άθλοι όμως της ιταλικής κατασκευαστικής εταιρίας δεν τελειώνουν εδώ. Το 2015, κατηγορείται για μια δωροδοκία στη Βραζιλία, σε μια σύμβαση υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου, ενώ το 2011 και η Eni και η Saipem, συμμετείχαν στο μεγάλο πανηγύρι εξαγορών και διεκδικήσεων των Ιρακινών πετρελαίων, μαζί με πολλές γνωστές ακόμα εταιρίες σύμφωνα με την έρευνα, όπως η Rolls Royce, η Halliburton, η Samsung και η Hyundai. Δεκάδες περιπτώσεις διαφθοράς της Saipen εκκρεμούν μέχρι και σήμερα στα ιταλικά δικαστήρια ²³.

Στις 22 Δεκεμβρίου 2015, η Renco μισθώθηκε από τον TAP για την κατασκευή του τερματικού αγωγού στην Ιταλία, καθώς και την κατασκευή των σταθμών συμπίεσης σε Ελλάδα (μαζί με την Τέρνα) και Αλβανία. Η Renco είναι μια εταιρία που έχει διασυνδέσεις σε όλο τον κόσμο. Παρόλα αυτά είναι επίσης γνωστή για τις επανειλημμένες καταδίκες της σε σχέση με την ιταλική μαφία. Από τις πιο γνωστές υποθέσεις είναι η αστυνομική έρευνα Maﬁa Capitale, που οδήγησε στις πρώτες συλλήψεις στο τέλος του 2014 και είναι η μεγαλύτερη ιταλική έρευνα μέχρι σήμερα για διασυνδέσεις μεταξύ οργανωμένου εγκλήματος και πολιτικής. Ο διευθύνων σύμβουλος της Renco διατηρούσε άψογες σχέσεις με την μαφία, ενώ λειτουργούσαν από κοινού ως αναδιοργανωτές του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας σε διάφορους δήμους της Ιταλίας. Παράλληλα είχαν αναπτύξει μια κοινωνική επιχείρηση παροχής υπηρεσιών (Tolfa Care). Τέλος η Renco καταδικάστηκε το 2007 για δωροδοκία στη Ζανζιβάρη, όπου ο τότε οικονομικός διευθυντής της εταιρίας, πέρα από την κατασκευή πολυτελών θερέτρων, θέλησε να επεκτείνει τις επιχειρήσεις τους και στα διαμάντια, δωροδοκώντας τον γιο του προέδρου. Ο οικονομικός διευθυντής όχι απλά δεν μπήκε ποτέ στη φυλακή, αλλά συνεχίζει να κατέχει μέχρι και σήμερα, διευθυντικές θέσεις σε υψηλά πολιτικά και κοινωνικά ιδρύματα ²⁴.

Στις 4 Μαρτίου 2016 ανατέθηκε στην Bonatti Group SPA, η σύμβαση για την κατασκευή του χερσαίου τμήματος του ΤΑΡ στην Ελλάδα, που εκτείνεται από την Καβάλα έως και την Κρυοπηγή στα αλβανικά σύνορα. Η ιταλική εταιρία έχει συσταθεί σε κοινοπραξία με την J&P ΑΒΑΞ Α.Ε. Η Bonatti είναι μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες ενέργειας στην Ιταλία, με εκτεταμένες επιχειρήσεις στη Βόρεια Αφρική και κυρίως τη Λιβύη. Λειτουργεί σε συνεργασία με την Eni, ως επί το πλείστον σε εμπόλεμες περιοχές, όπου εργαζόμενοι κατά διαστήματα απαγάγονται και σκοτώνονται. Επίσης και η εταιρία αυτή διατηρεί άριστες σχέσεις με την μαφία. Η Bonatti μαζί με άλλες μικρότερες κατασκευαστικές έστηναν καρτέλ, υπό την προστασία της μαφίας και μέρος των χρημάτων από τις συμφωνίες, καταβάλλονταν ως φόρος, απολαμβάνοντας την μαφιόζικη προστασία. Το 2015, δύο διευθύνοντες σύμβουλοι καταδικάστηκαν για εκβιασμό και σχέσεις με την μαφία ²⁵.

Η Sicilsaldo κέρδισε το 2015 μια προσφορά για την κατασκευή και την αποκατάσταση των οδών πρόσβασης και γεφυρών στην Αλβανία, μαζί με την ντόπια κατασκευαστική εταιρία Gener 2. Η ιταλική κατασκευαστική διατηρεί άψογες σχέσεις με τη γνωστή μαφιόζικη συμμορία Cosa Nostra, ενώ διευθυντικά της μέλη έχουν καταδικαστεί επανειλημμένα για διαφθορά, φοροδιαφυγή και σχέσεις με το διεθνές δίκτυο της μαφίας ^26.

Τέλος, η γαλλική SPIECAPAG μαζί με την ΕΛΛΑΚΤΩΡ, κέρδισε συμβάσεις για την οικοδόμηση 185 χλμ αγωγού στην Ελλάδα, μεταξύ των Κήπων του Έβρου και της Καβάλας, καθώς και δύο τμημάτων στην Αλβανία συνολικού μήκους 215 χλμ. Επίσης θα κατασκευάσει το τμήμα του αγωγού στον ποταμό που βρίσκεται στα ελληνοτουρκικά σύνορα, όπου θα συνδεθεί με τον αγωγό TANAP. Η Γαλλική κατασκευαστική κατηγορήθηκε για δωροδοκία μαζί με την Saipem στην Αλγερία, όπως περιγράψαμε πιο πάνω, ενώ το 2014, κατασκεύασε έναν αγωγό στην Παπούα της Νέας Γουινέας, για λογαριασμό της Αμερικάνικης ExxonΜobil, γνωστή για τις μεγάλες ταραχές που προκάλεσε. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του αγωγού πραγματοποιήθηκαν βίαιες απαλλοτριώσεις γης, λόγω της μη υποβολής αποζημιώσεων, πράγμα που οδήγησε στην στρατιωτικοποίηση της κατά μήκους διαδρομής του αγωγού. Οι διαμαρτυρίες μετατράπηκαν σε βίαιες συγκρούσεις από εξοργισμένους κατοίκους που είδαν περισσότερες απώλειες παρά κέρδη. Ένας εργαζόμενος της SPIECAPAG έχασε την ζωή του, και μέχρι σήμερα, ο θάνατος του δεν ερευνήθηκε για λόγους ‘δεοντολογίας’ της εταιρίας ²⁷.

Τουρκία και ΤΑΡ.

Τέλος, ερχόμαστε στην Τουρκία και στην κοινοπραξία του ΤΑΝΑΡ. Η κοινοπραξία αυτή του αγωγού του Νότιου Διαδρόμου, αφορά το κομμάτι από τα σύνορα της Γεωργίας, μέχρι και τα ελληνοτουρκικά σύνορα. Ο κύριος κατασκευαστής του TANAP είναι η κρατική Botas, η οποία στη συνέχεια προσέλαβε τέσσερις εταιρίες για την κατασκευή διαφόρων τμημάτων του αγωγού, την Limak Holding, την Yuksel, την Tekfen και την Fernas. Η Botas ανήκει στην τουρκική Υπογραμματεία του Υπουργείου Οικονομικών και είναι ένας θεσμός που σχετίζεται με το Υπουργείο Ενέργειας και Φυσικών Πόρων. Το Υπουργείο Ενέργειας έχει τον αποκλειστικό έλεγχο όλων των ενεργειακών επενδύσεων στη χώρα, με κέρδη περίπου 11 δις € τον χρόνο ²⁸.

Στην Τουρκία υπάρχουν δυο μεγάλα σκάνδαλα που σχετίζονται με τον ενεργειακό τομέα. Οι αστυνομικές επιχειρήσεις, Λευκή Ενέργεια και Blue Line, έχοντας κοινό σημείο τη δωροδοκία και τη διαφθορά, ερευνούσαν εταιρίες που είχαν σκοπό τη χειραγώγηση κρατικών διαγωνισμών και δημοσίων έργων. Σε αυτές τις έρευνες, παρατηρούμε την πλήρη σύμπραξη κρατικών υπηρεσιών και πολιτικών προσώπων με τα στημένα καρτέλ των κατασκευαστικών.

Η επιχείρηση Λευκή Ενέργεια, είναι μια έρευνα που ξεκινάει από το 2001 και αφορά τη διαφθορά και τη δωροδοκία σε αρκετά έργα ηλεκτρικής ενέργειας. Η έρευνα αυτή ξεκίνησε, ύστερα από μαρτυρίες για τη δωροδοκία της σύμβασης του υδροηλεκτρικού εργοστασίου, Kayseri Yamula. Χαρακτηριστικό της σύμβασης ήταν η καταβολή των υψηλότερων μισθών που έχουν καταγραφεί στην Τουρκία. Μάλιστα, ο πρώην υπουργός Επικρατείας ήταν και μέλος του διοικητικού συμβουλίου στην Τουρκική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού Παραγωγής (TEAS), που ήταν υπεύθυνη για την σύμβαση αυτή. Εκεί, αποκαλύφθηκε ότι τα υψηλόβαθμα στελέχη της TEAS μαζί με το Υπουργείο Ενέργειας, ίδρυσαν δύο ξεχωριστές παράνομες συμμορίες για να διαχειρίζονται τις συμβάσεις των έργων, με την υποστήριξη διαφόρων επιχειρηματιών. Ο πρώην υπουργός και ο υφυπουργός Ενέργειας, καταδικάστηκαν σε φυλάκιση, ποινή που δεν εξέτισαν ποτέ. Ο λόγος, ήταν μια διάταξη του τουρκικού συντάγματος, η οποία ανέφερε ότι οι άνθρωποι που διέπραξαν εγκλήματα διαφθοράς, θα μπορούσαν να αποφυλακιστούν υπό όρους. Εκτός από αυτούς τους δύο πρώην υπουργούς και άλλοι αξιωματούχοι και επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ενέργειας, καταδικάστηκαν για νοθεία και συμμετοχή σε εγκληματικές οργανώσεις και έλαβαν ποινές φυλάκισης, μεταξύ των οποίων και υψηλόβαθμα στελέχη εταιριών, που αργότερα κέρδισαν προσφορές στον TANAP (συμπεριλαμβανομένου του ιδιοκτήτη της Fernas). Το 2013, το Εφετείο του Δικαστηρίου της Άγκυρας μείωσε τις επιβαρύνσεις επικαλούμενο ένα άρθρο του ποινικού κώδικα της Τουρκίας, όπου επιτρέπει ποινές φυλάκισης έως και πέντε χρόνια να ‘παραγράφονται’ μετά από μια δεκαετία από την ημερομηνία που διαπράχθηκε το έγκλημα ²⁹.

Η Επιχείρηση Blue Line, είναι μια έρευνα που ξεκίνησε το 2007 για τη διαφθορά όσον αφορά τον όμιλο της Botas και δεκάδες ενεργειακά έργα. Η τουρκική κοινή γνώμη, θα μάθει για την επιχείρηση, μετά την αυτοκτονία του επικεφαλής επιθεωρητή της Botas, που είχε ετοιμάσει μια έκθεση για τη διαφθορά στο εσωτερικό της εταιρίας. Η έκθεση, η οποία υποβλήθηκε στο Υπουργείο Ενέργειας, έγραφε ότι η Botas, πούλαγε φυσικό αέριο σε συγκεκριμένες εταιρίες κάτω από την πραγματική τιμή αγοράς, ενώ παράλληλα κατέβαλε υπέρογκες συνταξιοδοτήσεις υψηλόβαθμων στελεχών, που συνέχιζαν να καταλαμβάνουν θέσεις στον όμιλο, παρόλο που είχαν αποσυρθεί. Τον Μάιο του 2008, ξεκίνησε η δίκη 77 κατηγορούμενων, ανάμεσα στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν ο πρώην αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Botas, ο πρώην αναπληρωτής γραμματέας του Υπουργείου Ενέργειας και Φυσικών Πόρων και ο σημερινός πρόεδρος του Limak Holding (και πρώην εκτελεστικός διευθυντής της Φενέρμπαχτσε). Τα συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα διατηρούσαν παράλληλα υψηλόβαθμες θέσεις στις ενεργειακές εταιρίες, ενώ είχαν και σχέσεις με τις μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας (ΜΙΤ) εκτελώντας άφοβα την πολιτική τους θητεία στο κόμμα του Ερντογάν, Δικαιοσύνη και Ανάπτυξη (ΑΚ) ³⁰.

Αρχικά, η απόφαση του δικαστηρίου για την Επιχείρηση Blue Line που ξεκίνησε το 2008 ήταν καταδικαστική, με συνολική ποινή 52 χρόνια και έξι μήνες φυλάκισης για όλους τους κατηγορούμενους. Τον Μάρτιο του 2016, το ανώτατο τουρκικό δικαστήριο ανέτρεψε τη δικαστική απόφαση, υποστηρίζοντας ότι η απόφαση του κατώτερου δικαστηρίου βασίστηκε σε ανεπαρκή έρευνα και στην κατάχρηση αμφισβητήσιμων μαρτύρων. Αποτέλεσμα ήταν η αθώωση όλων των κατηγορουμένων ³¹.

Η Limak Holding είναι η αγαπημένη κατασκευαστική εταιρία του κόμματος, Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ΑΚ, αλλά και του ίδιου του Ερντογάν. Δεν είναι τυχαίο ότι η εταιρία αυτή παρόλο που δραστηριοποιείται από το 1975, ανέπτυξε τις δραστηριότητες της από το 2002 και μετά, που ανέλαβε το κόμμα του Ερντογάν την εξουσία. Πέρα από εμπορική εταιρία ενέργειας και κατασκευάστρια αγωγών, η Limak, έχει αναπτύξει τις αρμοδιότητες της στην κατασκευή και διαχείριση φραγμάτων, αεροδρομίων, λιμανιών, στον τουρισμό, στα τσιμέντα, στα τρόφιμα και στα ποτά. Μάλιστα το 2007 ήταν η μοναδική εταιρία διαχείρισης αλκοολούχων ποτών σε όλη την Τουρκία. Όπως και στις άλλες εταιρίες έτσι και σε αυτήν, το 2008 μέσω της επιχείρισης Blue Line, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας καταδικάστηκε για διαφθορά και φοροδιαφυγή. Φυσικά δεν έκατσε ούτε μία μέρα στην φυλακή ³².

Τέλος, ο όμιλος Fernas δραστηριοποιείται σε διάφορους τομείς, όπως οι υποδομές, οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις, οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας φυσικού αερίου, η ενέργεια, τα ορυχεία, ο τουρισμός και η παραγωγή τσιμέντου και γύψου. Και σε αυτή την εταιρία, ο ιδιοκτήτης αυτή τη φορά, συγγενικό πρόσωπο με βουλευτές του κόμματος ΑΚ, καταδικάστηκε σε φυλάκιση μέσω των αστυνομικών επιχειρήσεων Blue Line και Λευκής Ενέργειας. Και αυτός, όπως και όλα τα υπόλοιπα υψηλόβαθμα στελέχη που καταδικάστηκαν με ποινές φυλάκισης, δεν έκαναν ούτε μια μέρα στη φυλακή, καθώς, όπως περιγράφεται και πιο πάνω, οι κατηγορίες μειώθηκαν με απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου το 2013. Μάλιστα, όλα τα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων των εγγράφων της αστυνομίας για τις τηλεφωνικές υποκλοπές και τα πρακτικά των παλιότερων υποθέσεων που είχαν ολοκληρωθεί, καταστράφηκαν ³³.

Συμπεράσματα από τις μελέτες.

Όλα αυτά όμως αποτελούν το σενάριο μια κακοστημένης παράστασης, αποδεικνύοντας πως το δικαστικό σύστημα είναι αναγκαίο για τη διατήρηση του καπιταλισμού, μέσα από την νομιμοποίηση της πολιτικής και οικονομικής διαφθοράς. Οι ίδιες αρχές που καταδιώκουν, καταδικάζουν και ρίχνουν υπέρογκα πρόστιμα στις εταιρίες και τους μετόχους τους, είναι οι ίδιες που έρχονται σε συμφωνία μαζί τους, έναντι παχυλών εγγυήσεων και μιζών, για το ξελάσπωμα τους.

Σύμφωνα πάντα με τους μελετητές του BunkWatch και της Επιτροπής Ανταγωνισμού, αποδεικνύεται περίτρανα πως τόσο οι μέτοχοι και οι κατασκευαστικές των κοινοπραξιών που συμμετέχουν στην υλοποίηση του Νότιου Διαδρόμου, όσο και οι πολιτικές της ΕΕ περί ενεργειακής ασφάλειας, επάρκειας και ανάπτυξης, δεν είναι τίποτα άλλο από ένα μεγάλο ενεργειακό φαγοπότι. Πόσο μάλλον, όταν η ίδια η ΕΕ επιβάλει από την μία κυρώσεις στη Ρωσία, μέσω του τρίτου ενεργειακού πακέτου στήριξης, προωθώντας την αντι-Ρωσική ενεργειακή πολιτική, ενώ από την άλλη υπογράφει για την κατασκευή νέων ρωσικών αγωγών (NorthStream 2). Επιπλέον, μπορεί μεν να καταδικάζει τις χώρες που καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και να επιβάλει οικονομικούς και ενεργειακούς στραγγαλισμούς μέσω του ΔΝΤ και των παγκόσμιων συμφωνιών (CETA), αλλά από την άλλη, συντηρεί και συγκαλύπτει τα αυταρχικά καθεστώτα της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν, εξοπλίζει στρατιωτικά τις χώρες της ανατολής, συμμετέχει σε πολέμους που παράγουν συντρίμμια, θάνατο και προσφυγικές ροές. Στην ουσία, δανειοδοτεί και χρηματοδοτεί μέσω των Ευρωπαϊκών ταμείων και των διεθνών τραπεζών, ένα τσούρμο από μαφιόζους, απατεώνες και φοροφυγάδες. Γιατί όπως είδαμε και παραπάνω, οι περισσότερες εταιρίες που συμμετέχουν στο παγκόσμιο ενεργειακό λόμπυ, έχουν επανειλημμένα συνεργαστεί με τη μαφία, έχουν αποστραγγίσει τα κρατικά ταμεία ή είναι μπλεγμένες σε οικονομικά και περιβαλλοντολογικά σκάνδαλα.

Καβάλα και ΤΑΡ.

Στον ελλαδικό χώρο και πιο συγκεκριμένα στο δήμο Φιλίππων του νομού Καβάλας, η κατάσταση θυμίζει γαλατικό χωριό. Βλέπουμε από τη μια τους κατοίκους της περιοχής να έχουν σταματήσει τις εργασίες της διέλευσης του αγωγού και από την άλλη την κοινοπραξία να διαφημίζει κάθε τρεις και λίγο, την “επιτυχή” πορεία του αγωγού.

Εκμεταλλευόμενη τη δικαστική παρακώλυση μέσω των συνεχόμενων αναβολών των προσφυγών του έργου στο ΣτΕ, η κοινοπραξία συνεχίζει την κατασκευή του αγωγού ακάθεκτη. Μάλιστα δεν είναι λίγες οι φορές που τα συνεργεία της προσπάθησαν να εισβάλλουν σε εκτάσεις γης παράνομα και εμποδίστηκαν από τους αγρότες της περιοχής, τόσο σε ιδιωτικά χωράφια, όσο και σε δημόσιες εκτάσεις (αρχαιολογικοί χώροι Φιλίππων, πυλοθεραπευτήριο Λυδίας) . Φυσικά η στάση της αστυνομίας είναι στο πλευρό της κοινοπραξίας, ενώ οι μηνύσεις και οι καταγγελίες των αγροτών για καταπατήσεις και περιβαλλοντολογικές αυθαιρεσίες πέφτουν στο κενό, ή καταλήγουν στα συρτάρια των αρχείων της αστυνομίας. Ούτως ή άλλως, ο κρατικός μηχανισμός περιμένει την στιγμή της ενεργοποίησης του νόμου περί αναγκαστικής απαλλοτρίωσης εκτάσεων γης, για το “δημόσιο” καλό ώστε, να βγει από τη δύσκολη θέση και να επέμβουν τα ΜΑΤ στα χωριά που αντιδρούν.

Έχει περάσει αρκετός καιρός και όλοι οι φορείς, κόμματα, τοπικοί άρχοντες και ΜΜΕ, συνεχίζουν να παίζουν πάνω στις ζωές των κατοίκων που πλήττονται άμεσα από τον αγωγό. Από την μία υποσχέσεις βουλευτών, προσφυγές, ψηφίσματα δημοτικών συμβουλίων, συνεντεύξεις, αφιερώματα…… από την άλλη όλοι αυτοί οι κρατικοδίαιτοι έχουν λερώσει τη συνείδηση τους από τις δωροδοκίες του προγράμματος κοινωνικών και περιβαλλοντικών επενδύσεων του ΤΑΡ. Ασθενοφόρα, πυροσβεστικά οχήματα, χρηματοδοτήσεις δημόσιων έργων, πανεπιστημίων, εκδηλώσεων και δωρεές κοινωνικών ιδρυμάτων, είναι μερικά από τα ανταποδοτικά οφέλη της κοινοπραξίας, που μετατρέπουν τους τοπικούς εξουσιαστές σε ανδρείκελα της.

Και όταν τα πράγματα δυσκολεύουν για τον ΤΑΡ, θα εμφανίζονται ως ανθρώπινη ασπίδα των συμφερόντων και της αισχροκερδείας της εταιρείας, οι ιδιωτικοί στρατοί των “εργαζομένων”. (βλέπε εργαζόμενοι Ελληνικού Χρυσού, νυν εργαζόμενοι ΒΦΛ Καβάλας, κλπ). Γιατί τακτική των εταιριών είναι να μετατρέπουν τον εργαζόμενο σε ένα άβουλο και εύκολα χειραγωγήσιμο αναλώσιμο προϊόν, το οποίο θα κάνει τα πάντα για μια θέση σε ένα κάτεργο και έναν πενιχρό μισθό, χάνοντας ουσιαστικά την ταξική του συνείδηση.

Δυστυχώς οι κάτοικοι και οι αγρότες της περιοχής του δήμου Φιλίππων, έχουν εναποθέσει όλες τους τις ελπίδες στον κάθε έναν που τους υπόσχεται λαγούς με πετραχήλια. Παρόλο που αγωνίζονται με γνώμονα τη περιοχή τους, το δικό τους συμφέρον και με σκοπό απλώς την αλλαγή της όδευσης του αγωγού (πράγμα που μας βρίσκει κάθετα αντίθετους), οι νίκες που έχουν πραγματοποιήσει, είναι αποτέλεσμα αποκλειστικά των δικών τους προσπαθειών.

Ανέκαθεν το λέγαμε και το υποστηρίζαμε και θα το κάνουμε όσο ελπίζουμε ότι ακόμα υπάρχει χρόνος για να εμποδίσουμε τα καταστροφικά τους σχέδια. Δεν υπάρχει κανένας λόγος εμπιστοσύνης προς τις τάξεις των ηλιθίων που συνεχίζουν να στρουθοκαμηλίζουν πιστεύοντας ότι το πρόβλημα θα χαθεί από τις πλάτες τους έτσι ξαφνικά και αναίμακτα, στηριζόμενοι στους νόμους του κράτους. Του κράτους που το μόνο που το ενδιαφέρει είναι να μοιράζει ελπίδες στους αφελείς μέσα από ένα στημένο νομικό και θεσμικό σύστημα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να στηρίζονται οι ελπίδες για την προστασία της φύσης, σ’ αυτούς που υπογράφουν για τη λεηλασία του τόπου τους για λίγα φραγκοδίφραγκα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να αφήσουμε το μέλλον μας σε αυτούς που αλλάζουν τους νόμους σύμφωνα με τις εξουσιαστικές τους ορέξεις.

Ο αγώνας για αξιοπρέπεια και προστασία της φύσης, είναι αγώνας όλων μας, μέρους ενός συνολικότερου μετώπου αντίστασης. Ο σεβασμός της γης είναι θέμα παιδείας, όχι όμως αυτής της παιδείας που διαμορφώνουν οι εξουσιαστές για την προστασία των συμφερόντων τους. Είναι της παιδείας που προτάσσει την ομαλή συμβίωση του ανθρώπινου είδους με τον πλανήτη που φιλοξενείται. Κόντρα στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που ισοπεδώνουν κάθε πραγματική αξία αυτού του πλανήτη, σκορπώντας θάνατο για τις ανάγκες του ενεργειακού καπιταλισμού. Αλλά θα πρέπει να προσέξουν κυρίως οι τοπικοί εξουσιαστές, ότι η μόνη fast track διαδικασία που θα κρίνει η ιστορία των γεγονότων, θα είναι η οργή μας που θα περάσει από πάνω τους.

Καμία αλλαγή όδευσης κανενός αγωγού. Να σταματήσει τώρα οποιαδήποτε ενεργειακή λεηλασία του τόπου μας και όλου του πλανήτη.

και https://www.theguardian.com/world/2017/oct/17/the-situation-is-desperate-murdered-maltese-journalists-daphne-caruana-galizia-final-words